Ochrona słuchu w praktyce: przewodnik po przepisach i środkach pomocy

Słuch jest drugim po wzroku najważniejszym ludzkim zmysłem. Istnieje wiele środków pomocniczych do jego ochrony - od prostych zatyczek do uszu po słuchawki. Jakie są przepisy regulujące ochronę słuchu i jakie aparaty wybrać?

Ochrona słuchu w środowisku pracy jest regulowana rozporządzeniem ministrastra infrastruktury w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia DZ.U. 2003 nr 120 poz. 1 126 przed niekorzystnymi skutkami hałasu i wibracji. Do celów niniejszego rozporządzenia hałas oznacza każdy dźwięk, który:

• przekracza poziom 85 dB (odpowiada bardzo głośnemu krzykowi lub wielkiemu ruchowi samochodowemu),
• ma długotrwały, stabilny charakter,
• może uszkodzić aparat słuchowy i doprowadzić do utraty słuchu.

Dzieje się tak, ponieważ długotrwałe narażenie na hałas może prowadzić do uszkodzenia komórek rzęsatych w uchu wewnętrznym, które przekształcają bodźce dźwiękowe w sygnały elektrochemiczne prowadzące do mózgu. Nadmierny hałas ma również negatywny wpływ na psychikę pracownika i może zwiększyć tętno i ciśnienie.

Regularne przebywanie w hałaśliwym otoczeniu znacznie zwiększa ryzyko uszkodzenia słuchu (w tym wystąpienia tzw. szumu w uszach, który objawia się ciągłym dzwonieniem i szmerem w uszach). Hałas w miejscu pracy również naraża pracowników na zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, problemów ze zdrowiem psychicznym, chorób przewodu pokarmowego i uszkodzenia układu odpornościowego.

Jak chronić słuch w pracy?

Idealnie jest oczywiście zmniejszyć poziom hałasu podczas pracy lub. przynajmniej skrócić czas, przez który pracownicy w zawodach są narażeni na nadmierny hałas.

Oczywiście nie zawsze jest to możliwe - np. w przemyśle inżynierskim i metalurgicznym pewne czynności nie mogą być wykonywane przez roboty i trzeba by je pilnował człowiek. To samo dotyczy pracowników transportu, takich jak personel lotniska. Potem trzeba zbliżajyć się do słowa sprzęt ochronny.

Istnieje kilka różnych typów ochronników słuchu. Ich efektywność jest mierzona za pomocą wielkości zwanej SNR (signal to noise ratio). Wskazuje, o ile decybeli słuchawki mogą zredukować hałas otoczenia. Na przykład, jeśli działanie fabryczne generuje poziom głośności 87 dB, a słuchawki mają SNR 32 dB, hałas odbierany przez pracownika po użyciu zostanie zmniejszony do 55 dB (odpowiadający głośności normalnej rozmowy).

A jak to jest z hałasem i decybelami? Wartość w decybelach wyraża ciśnienie akustyczne generowane przez źródło hałasu. Jest obliczany w skali logarytmicznej, czyli w wielokrotnościach dziesięciu. Oznacza to, że jeśli hałas w cichym pomieszczeniu wynosi 30 dB, a szelest liści 60 dB, to w rzeczywistości szelest jest tysiąc razy głośniejszy niż w cichym pomieszczeniu, a nie dwa razy. Dlatego, jeśli słuchawki ochronne potrafią zredukować hałas o 30 dB, tłumią go tylko 1000 razy.

Wystarczająca izolacja akustyczna słuchawek ochronnych i innych pomocy jest regulowana przez zestaw norm. Kupuj tylko produkty, które przeszły certyfikację (patrz kategoria ochrony słuchu).

Jakie słuchawki ochronne wybrać?

Najtańszymi pomocami w tej kategorii są zwykłe zatyczki do uszu. Zwykle zawierają sznurek, który zapobiega zgubieniu zatyczki, jeśli wypadnie. Służy również ułatwieniu ich wyciągania. Są to jednorazowe pomoce, które wyrzuca się po zmianie - w ciągu kilku godzin ulegają deformacji, co zmniejsza ich zdolność do pochłaniania hałasu. Zazwyczaj są sprzedawane w paczkach po setki sztuk.

Słuchawki ochronne są bardziej odpowiednie do długotrwałego noszenia. Przy ich wyborze należy wziąć pod uwagę inne cechy produktu. Szczególnie ważne jest aktywna vs. pasywna ingerencja hałasu otoczenia. Słuchawki pasywne są blokowane przez ich materiał - jest to zwykle specjalna pianka z tworzywa sztucznego.

Aktywne słuchawki mają wbudowaną elektronikę, która monitoruje hałas otoczenia i generuje przeciwko niemu częstotliwości, które mogą go zakłócać. Ten „zerowy” szum jest następnie przepuszczany przez słuchawki. Wadą tych urządzeń jest wyższa waga.

Na rynku dostępne są również słuchawki z uchwytami na kask. Wykorzystasz go zwłaszcza na budowach i w operacjach, w których istnieje ryzyko obrażeń.

Dla zawodów, które nie mogą obejść się bez częstej komunikacji, przeznaczone są tak zwane słuchawki komunikacyjne. Zwykle pracują w technologii Bluetooth i - podobnie jak słuchawki z aktywną redukcją szumów - muszą być regularnie ładowane. Jednak zwykle wystarcza na kilkadziesiąt godzin na jednym ładowaniu.